朝代:明代
作者:袁宏道
原文:
当薛侯之初令也,珰而虎者,张甚。郡邑之良,泣而就逮。侯少年甫任事,人皆为侯危。侯笑曰:“不然。此蒙庄氏所谓养虎者也。猝饥则噬人,而猝饱必且负嵎。吾饥之使不至怒;而饱之使不至骄,政在我矣。”已而果就约。至他郡邑,暴横甚,荆则招之亦不至。
而是时适有播酋之变。部使者檄下如雨,计亩而诛,计丁而夫。耕者哭于田,驿者哭于邮。而荆之去川也迩。沮水之余,被江而下,惴惴若不能一日处。侯谕父老曰:“是釜中鱼,何能为?”戒一切勿嚣。且曰,“奈何以一小逆疲吾赤子!”诸征调皆缓其议,未几果平。
余时方使还,闻之叹曰:“今天下为大小吏者皆若此,无忧太平矣。”小民无识,见一二官吏与珰相持而击,则群然誉。故激之名张,而调之功隐。吾务其张而不顾其害,此犹借锋以割耳。自古国家之祸,造于小人,而成于贪功幸名之君子者,十常八九。故自楚、蜀造祸以来,识者之忧,有深于珰与夷者。辟如病人,冀病之速去也,而纯用攻伐之剂,其人不死于病而死于攻。今观侯之治荆,激之耶,抑调之耶?吏侯一日而秉政,其不以贪功幸名之药毒天下也审矣。
侯为人丰颐广额,一见知其巨材。今年秋以试事分校省闱,首取余友元善,次余弟宗郢。元善才识卓绝,其为文骨胜其肌,根极幽彻,非具眼如侯,未有能赏识其俊者。余弟质直温文,其文如其人,能不为师门之辱者。以此二士度一房,奚啻得五?侯可谓神于相士者也。侯之徽政,不可枚举。略述其大者如此。汉庭第治行,讵有能出侯上者?侯行矣。
呜呼。使逆珰时不为激而为调,宁至决裂乎?谁谓文人无奇识,不能烛几于先也。
dāng xuē hóu zhī chū lìng yě ,dāng ér hǔ zhě ,zhāng shèn 。jun4 yì zhī liáng ,qì ér jiù dǎi 。hóu shǎo nián fǔ rèn shì ,rén jiē wéi hóu wēi 。hóu xiào yuē :“bú rán 。cǐ méng zhuāng shì suǒ wèi yǎng hǔ zhě yě 。cù jī zé shì rén ,ér cù bǎo bì qiě fù yú 。wú jī zhī shǐ bú zhì nù ;ér bǎo zhī shǐ bú zhì jiāo ,zhèng zài wǒ yǐ 。”yǐ ér guǒ jiù yuē 。zhì tā jun4 yì ,bào héng shèn ,jīng zé zhāo zhī yì bú zhì 。
ér shì shí shì yǒu bō qiú zhī biàn 。bù shǐ zhě xí xià rú yǔ ,jì mǔ ér zhū ,jì dīng ér fū 。gēng zhě kū yú tián ,yì zhě kū yú yóu 。ér jīng zhī qù chuān yě ěr 。jǔ shuǐ zhī yú ,bèi jiāng ér xià ,zhuì zhuì ruò bú néng yī rì chù 。hóu yù fù lǎo yuē :“shì fǔ zhōng yú ,hé néng wéi ?”jiè yī qiē wù xiāo 。qiě yuē ,“nài hé yǐ yī xiǎo nì pí wú chì zǐ !”zhū zhēng diào jiē huǎn qí yì ,wèi jǐ guǒ píng 。
yú shí fāng shǐ hái ,wén zhī tàn yuē :“jīn tiān xià wéi dà xiǎo lì zhě jiē ruò cǐ ,wú yōu tài píng yǐ 。”xiǎo mín wú shí ,jiàn yī èr guān lì yǔ dāng xiàng chí ér jī ,zé qún rán yù 。gù jī zhī míng zhāng ,ér diào zhī gōng yǐn 。wú wù qí zhāng ér bú gù qí hài ,cǐ yóu jiè fēng yǐ gē ěr 。zì gǔ guó jiā zhī huò ,zào yú xiǎo rén ,ér chéng yú tān gōng xìng míng zhī jun1 zǐ zhě ,shí cháng bā jiǔ 。gù zì chǔ 、shǔ zào huò yǐ lái ,shí zhě zhī yōu ,yǒu shēn yú dāng yǔ yí zhě 。pì rú bìng rén ,jì bìng zhī sù qù yě ,ér chún yòng gōng fá zhī jì ,qí rén bú sǐ yú bìng ér sǐ yú gōng 。jīn guān hóu zhī zhì jīng ,jī zhī yē ,yì diào zhī yē ?lì hóu yī rì ér bǐng zhèng ,qí bú yǐ tān gōng xìng míng zhī yào dú tiān xià yě shěn yǐ 。
hóu wéi rén fēng yí guǎng é ,yī jiàn zhī qí jù cái 。jīn nián qiū yǐ shì shì fèn xiào shěng wéi ,shǒu qǔ yú yǒu yuán shàn ,cì yú dì zōng yǐng 。yuán shàn cái shí zhuó jué ,qí wéi wén gǔ shèng qí jī ,gēn jí yōu chè ,fēi jù yǎn rú hóu ,wèi yǒu néng shǎng shí qí jun4 zhě 。yú dì zhì zhí wēn wén ,qí wén rú qí rén ,néng bú wéi shī mén zhī rǔ zhě 。yǐ cǐ èr shì dù yī fáng ,xī chì dé wǔ ?hóu kě wèi shén yú xiàng shì zhě yě 。hóu zhī huī zhèng ,bú kě méi jǔ 。luè shù qí dà zhě rú cǐ 。hàn tíng dì zhì háng ,jù yǒu néng chū hóu shàng zhě ?hóu háng yǐ 。
wū hū 。shǐ nì dāng shí bú wéi jī ér wéi diào ,níng zhì jué liè hū ?shuí wèi wén rén wú qí shí ,bú néng zhú jǐ yú xiān yě 。