朝代:唐代
作者:杜牧
原文:
六王毕,四海一,蜀山兀,阿房出。覆压三百余里,隔离天日。骊山北构而西折,直走咸阳。二川溶溶,流入宫墙。五步一楼,十步一阁;廊腰缦回,檐牙高啄;各抱地势,钩心斗角。盘盘焉,囷囷焉,蜂房水涡,矗不知乎几千万落。长桥卧波,未云何龙?复道行空,不霁何虹?高低冥迷,不知西东。歌台暖响,春光融融;舞殿冷袖,风雨凄凄。一日之内,一宫之间,而气候不齐。(不知乎 一作:不知其)
妃嫔媵嫱,王子皇孙,辞楼下殿,辇来于秦,朝歌夜弦,为秦宫人。明星荧荧,开妆镜也;绿云扰扰,梳晓鬟也;渭流涨腻,弃脂水也;烟斜雾横,焚椒兰也。雷霆乍惊,宫车过也;辘辘远听,杳不知其所之也。一肌一容,尽态极妍,缦立远视,而望幸焉。有不得见者,三十六年。(有不得见者 一作:有不见者)
燕赵之收藏,韩魏之经营,齐楚之精英,几世几年,剽掠其人,倚叠如山。一旦不能有,输来其间。鼎铛玉石,金块珠砾,弃掷逦迤,秦人视之,亦不甚惜。嗟乎!一人之心,千万人之心也。秦爱纷奢,人亦念其家。奈何取之尽锱铢,用之如泥沙?使负栋之柱,多于南亩之农夫;架梁之椽,多于机上之工女;钉头磷磷,多于在庾之粟粒;瓦缝参差,多于周身之帛缕;直栏横槛,多于九土之城郭;管弦呕哑,多于市人之言语。使天下之人,不敢言而敢怒。独夫之心,日益骄固。戍卒叫,函谷举,楚人一炬,可怜焦土!
呜呼!灭六国者六国也,非秦也;族秦者秦也,非天下也。嗟乎!使六国各爱其人,则足以拒秦;使秦复爱六国之人,则递三世可至万世而为君,谁得而族灭也?秦人不暇自哀,而后人哀之;后人哀之而不鉴之,亦使后人而复哀后人也。
liù wáng bì ,sì hǎi yī ,shǔ shān wū ,ā fáng chū 。fù yā sān bǎi yú lǐ ,gé lí tiān rì 。lí shān běi gòu ér xī shé ,zhí zǒu xián yáng 。èr chuān róng róng ,liú rù gōng qiáng 。wǔ bù yī lóu ,shí bù yī gé ;láng yāo màn huí ,yán yá gāo zhuó ;gè bào dì shì ,gōu xīn dòu jiǎo 。pán pán yān ,qūn qūn yān ,fēng fáng shuǐ wō ,chù bú zhī hū jǐ qiān wàn luò 。zhǎng qiáo wò bō ,wèi yún hé lóng ?fù dào háng kōng ,bú jì hé hóng ?gāo dī míng mí ,bú zhī xī dōng 。gē tái nuǎn xiǎng ,chūn guāng róng róng ;wǔ diàn lěng xiù ,fēng yǔ qī qī 。yī rì zhī nèi ,yī gōng zhī jiān ,ér qì hòu bú qí 。(bú zhī hū yī zuò :bú zhī qí )
fēi pín yìng qiáng ,wáng zǐ huáng sūn ,cí lóu xià diàn ,niǎn lái yú qín ,cháo gē yè xián ,wéi qín gōng rén 。míng xīng yíng yíng ,kāi zhuāng jìng yě ;lǜ yún rǎo rǎo ,shū xiǎo huán yě ;wèi liú zhǎng nì ,qì zhī shuǐ yě ;yān xié wù héng ,fén jiāo lán yě 。léi tíng zhà jīng ,gōng chē guò yě ;lù lù yuǎn tīng ,yǎo bú zhī qí suǒ zhī yě 。yī jī yī róng ,jìn tài jí yán ,màn lì yuǎn shì ,ér wàng xìng yān 。yǒu bú dé jiàn zhě ,sān shí liù nián 。(yǒu bú dé jiàn zhě yī zuò :yǒu bú jiàn zhě )
yàn zhào zhī shōu cáng ,hán wèi zhī jīng yíng ,qí chǔ zhī jīng yīng ,jǐ shì jǐ nián ,piāo luě qí rén ,yǐ dié rú shān 。yī dàn bú néng yǒu ,shū lái qí jiān 。dǐng chēng yù shí ,jīn kuài zhū lì ,qì zhì lǐ yǐ ,qín rén shì zhī ,yì bú shèn xī 。jiē hū !yī rén zhī xīn ,qiān wàn rén zhī xīn yě 。qín ài fēn shē ,rén yì niàn qí jiā 。nài hé qǔ zhī jìn zī zhū ,yòng zhī rú ní shā ?shǐ fù dòng zhī zhù ,duō yú nán mǔ zhī nóng fū ;jià liáng zhī chuán ,duō yú jī shàng zhī gōng nǚ ;dìng tóu lín lín ,duō yú zài yǔ zhī sù lì ;wǎ féng cān chà ,duō yú zhōu shēn zhī bó lǚ ;zhí lán héng kǎn ,duō yú jiǔ tǔ zhī chéng guō ;guǎn xián ǒu yǎ ,duō yú shì rén zhī yán yǔ 。shǐ tiān xià zhī rén ,bú gǎn yán ér gǎn nù 。dú fū zhī xīn ,rì yì jiāo gù 。shù zú jiào ,hán gǔ jǔ ,chǔ rén yī jù ,kě lián jiāo tǔ !
wū hū !miè liù guó zhě liù guó yě ,fēi qín yě ;zú qín zhě qín yě ,fēi tiān xià yě 。jiē hū !shǐ liù guó gè ài qí rén ,zé zú yǐ jù qín ;shǐ qín fù ài liù guó zhī rén ,zé dì sān shì kě zhì wàn shì ér wéi jun1 ,shuí dé ér zú miè yě ?qín rén bú xiá zì āi ,ér hòu rén āi zhī ;hòu rén āi zhī ér bú jiàn zhī ,yì shǐ hòu rén ér fù āi hòu rén yě 。